Capoeira in Nederland: De veelzijdige vechtsport

Is capoeira een vechtsport? Jazeker, maar niet op de manier zoals we heden ten dage gewend zijn. Bij capoeira gaat het er juist om, om niet te laten zien dat het een vechtsport is.

De kunst van capoeira is om de stoten, trappen en vegen te verhullen als een dans, net zoals dat vroeger gebeurde in de Portugese kolonies ten tijde van de slavenhandel. Het was lange tijd zelfs een verboden vechtsport en men kreeg gevangenisstraf bij de uitoefening ervan.

VechtsportInfo was vrijdag 20 december aanwezig bij de centrale training van Batuque Capoeira Holland in het Brabantse Uden, samen met de uit Brazilië afkomstige Mestre Vladimir Frama en Chris van Wanrooij, a.k.a. Professor Chris"Verminoso". De les werd gegeven aan kinderen en volwassenen en begeleid door Braziliaanse zang en opzwepende muziek op de atabaque, een traditionele percussie instrument en de pandeiro, een tamboerijn. De basisstand van een capoeirista is de 'ginga', een beweeglijke vorm waaruit alle combinaties van verdedigen en aanvallen voortkomen.

Capoeira, onbekend maakt onbemind

Chris van Wanrooij is ongeveer 20 jaar geleden begonnen met capoeira in Nijmegen. Het was liefde op het eerste gezicht. Chris was altijd al geïnteresseerd in vechtsport maar niet in het werkelijke contact. Vooral het acrobatische, de muziek en vooral de samenhorigheid zijn wat deze sport aantrekkelijk maakt voor Chris, maar capoeira heeft voor hem ook de charme van een echte, stoere vechtsport.

Chris legt uit waarom we niet zoveel lezen of horen over capoeira: "Er zijn meerdere capoeiragroepen in Nederland, maar zonder een overkoepelde bond. Daardoor zijn het allemaal eilandjes op zich. Er is al vaker geprobeerd om nationaal iets te organiseren, maar door verschil van inzicht m.b.t. de verschillende stijlen van capoeira, is dat nooit echt van de grond gekomen."

"Capoeira is niet door één specifieke persoon bedacht maar ontstaan in verschillende steden, zoals Salvador da Bahia, maar ook daardoor zijn er verschillende meesters (mestre). Wel gaan we vriendschappelijk met verschillende capoeiragroepen om en gaan we bij elkaar op bezoek tijdens trainingen in bijvoorbeeld Duitsland en Frankrijk."

Mestre Vladimir Frama

Vladimir Frama heeft capoeira in de jaren negentig naar Nederland gebracht vanuit Brazilië waar hij sinds 1981 capoeira beoefend. Hij vertelt dat capoeira is ontstaan tijdens de slavernijperiode om helemaal niet op een vechtsport te lijken, maar het dat wel degelijk is. Hij laat ondertussen twee van zijn leerlingen even een 'vechtdansje' doen waarbij beide vechters/dansers elkaar rakelings treffen met snoeiharde en flitsende trappen. "Kijk, dat is capoeira", zegt de meester trots en ondertussen slaat hij ritmisch op zijn pandeiro.

"Bij capoeira moet de vechter niet te lezen zijn", legt Vladimir uit. "Je moet niet kunnen zien wat er gaat komen, een trap of een stoot of vanuit welke hoek. Het gaat allemaal om de kunst van het verhullen van wat werkelijk gaat gebeuren."

"Doordat deze vechtsport niet zo 'visueel zichtbaar' is als andere vechtsporten, is het niet zo populair", legt de Mestre uit. "Het is een alternatieve manier van vechten. Capoeira heeft oplossing geboden tijdens de slavernijperiode. Nu anno 2019 moet je veel meer onderhandelen dan vechten, wil je niet aangeklaagd worden. Wij hebben bij capoeira een andere filosofie over wie je echte vijand is. De personen die je rust verstoren, dat zijn de echte vijanden."

Na de training is er ruimte voor een 'roda', een cirkel gevormd door de capoeirista’s, waarbij op toerbeurt twee vechters laten zien wat ze in huis hebben. Een mix van acrobatiek met gevaarlijk ogende trappen, vegen, aanval- en verdedigingstechnieken. Dit wordt wederom begeleid op traditionele instrumenten, zoals de berimbau, het Afrikaans booginstrument met één snaar en een kalebas als klankkast, de agogo, een dubbele bel en Braziliaanse zang.

MMA en capoeira

Echt helemaal onbekend is capoeira niet in de vechtsportwereld. Marcus "Lelo" Aurélio (zoon van Mestre Barrão - Axé Capoeira Vancouver) vocht in 2015 een MMA partij in de octagon en won door middel van een prachtige switch kick. In 2011 won hij van Ken Tran, ook door middel van capoeira.